Cumann Gaeilge na hAstráile
Bíoḋ bród ort as do ṫeanga!

Ar 28 Eánair 2018, in International House (a bhaineann le hOllscoil Melbourne), tháinig chomhthionól le chéile mar chlabhsúr ar dheireadh seachtaine Gaeilge.

Os cionn seasca duine as gach cearn a d’fhreastail ar na ranganna agus eile roimhe sin, agus tháinig triocha éigin duine chun an tionóil, cuid acu níos líofa ná a chéile, ach fonn orthu uile tairbhe a bhaint as na cainteanna.

Ba chuid suntais í an ócáid sa mhéid gur i nGaeilge ar fad a reáchtáladh í. Tugadh bileog do gach duine agus achroimrí Béarla inti ar an ábhar a bhí le plé.

Ba í Siún Uí Mhaoldomhnaigh (arb as Contae an Chláir di ó dhúchas) an cathaoirleach agus d’fháiltigh an Dr Val Noone, scoláire agus staraí, roimh an lucht éisteachta.

Ba é an Dr Robert Lindsey an chéad chainteoir agus é ag cur síos ar scata náisiúnach Éireannach in Sydney ar cuireadh mídhílseacht ina leith i rith an Chéad Chogadh Domhanda: ‘Seachtar in Darlinghurst 1917-1918’.

Rinne sé tagairt do staraithe áirithe a shíl nach raibh i seasamh an tseachtair ach eachtra fhánach a ndearna an pobal neamhshuim di. Thaispeáin sé os a choinne sin nach beag an tacaíocht a tugadh dóibh. Tá sé chun leabhar a scríobh faoin scéal.

Ina dhiaidh sin léigh an file agus gearrscéalaí Colin Ryan roinnt dánta dá chuid, cuid acu as a chnuasach Corraí na Nathrach (Coiscéim 2017) agus cuid eile a foilsíodh ar na hirisí nó nár foilsíodh fós. Labhair an Dr Dymphna Lonergan ó Ollscoil Adelaide faoin scríbhneoireacht chruthaitheach atá á déanamh aici i nGaeilge agus cur síos aici ar ghearrscéal dá cuid agus ar roinnt aistriúchán. (Tá taighde déanta ag Dymphna ar fhocail Ghaeilge i mBéarla na hAstráile agus ar stair na snoiteán arrachtúil a dtugtar Sheela na Gig orthu.)

Thug Marc Ó Conaill (ar Corcaíoch ó dhúchas é) caint dar theideal ‘Mo sheanmháthair chríonna — áthas, brón agus bród’. Thug sé léargas suimiúil ar an duine féin agus ar an bpobal ar fáisceadh as í, i saol a bhí bocht go leor ach nach raibh easpa muintearais air.

Ba é an cainteoir deireanach Criostóir Ó Maonaigh. Thug sé cuntas ar thuras a rinne sé chun na Sceilge roinnt blianta ó shin, cuntas an-suimiúil agus é ag caint ar a dheacra atá sé an t-oileán a bhaint amach agus dul suas ann. Chonaiceamar fiántas na háite agus iarsmaí na manach, agus chualamar scéal nó dhó i dtaobh na dturasóirí.

Cuireadh ceisteanna agus rinneadh cíoradh i ndiaidh gach píosa cainte. Ócáid í ar éirigh go seoigh léi, agus ba mhór an rud do na foghlaimeoirí a bhí ann an teanga a chloisteáil á labhairt go nádúrtha sa ghnáthshaol.

Foilsíodh an scéal seo den chéad uair sa nuachtlitir coicísiúil An Lúibín.

The preceding story first appeared in the fortnightly newsletter An Lúibín.

‘Tha biadh is ceòl an so’ mar a thuirt an madadh ruadh, ’s e ruith air falbh leis a’ phìob.
‘Tá bia is ceol anseo’ mar a dúirt an madra rua, is é ag imeacht ina rith leis an bpíb.
—Seanfhacal Gàidhlige